EEN DUIZENDJARIGE KERK

De Oude Kerk te Oosterbeek is een 10e eeuwse pre-Romaanse kerk en als zodanig de oudste nog in gebruik zijnde kerk van ons land. De kerk staat aan de zuidelijke rand van het Veluwemassief bij de uiterwaarden van de Rijn.  

In de septemberdagen tijdens De Slag om Arnhem en de evacuatietijd werd het dorp geruïneerd en de kerk verwoest. 

Bij het herstel van de kerk ontdekte men dat deze een hogere ouderdom had dan steeds werd aangenomen. Een onderzoek naar de bouwgeschiedenis met behulp van opgravingen in 1946 bevestigde, dat het om een zeer oud kerkgebouw ging. In samenspraak met de Rijksdienst voor Monumentenzorg werd besloten de kerk in de oorspronkelijke vorm met de Romaanse koorsluiting te herstellen.

In haar duizendjarig bestaan heeft de kerk veel over zich heen zien komen, vooral in het laatste oorlogsjaar. Aan de buitenzijde is dit, evenals de in de loop der jaren gedane herstellingen, nog goed waarneembaar. Aan de oostzijde zijn de fundamenten van het voormalige gothische koor zichtbaar. Hierop is een gedenksteen geplaatst, die herinnert aan de gebeurtenissen, die zich hier in september 1944 hebben afgespeeld.

Van het eens rond de kerk liggende kerkhof zijn enkele grafstenen bewaard gebleven, die nu een plaats hebben gevonden aan de zuidzijde van de kerk. Ook vinden we daar een aantal brokken tufsteen, die bij de laatste restauratie zijn overgebleven.

Aan de noordzijde, bij de hoofd-ingang, staat een knotlinde, die de respectabele leeftijd heeft van rond 300 jaar.

In 1949 werd de kerk weer in gebruik genomen voor de eredienst. Bij die gelegenheid, en ook nadien, zijn verschillende geschenken door de Britse en Poolse veteranen aangeboden, waarvan de meeste een functie hebben bij de diensten, zoals preekstoel, avondmaalstafel, doopvonten kandelaars. Van het vroegere interieur zijn de koperen kaarsenkronen en de Statenbijbel uit 1660 de enige, die de verwoestingen overleefd hebben. 

Het kruis aan de oostmuur stond ooit op de toren. Voor de oorlog was dat niet meer het geval. Bij het opruimen van het puin na WO II vond men onder de toren een metalen kruis. Dat hoefde niet bewaard en kon naar het oud ijzer. Jarenlang stond op het liturgisch centrum een grote kansel. geschenk van de Engelse stad Boston. Eind jaren 70 van de vorige eeuw werd besloten deze op te delen in diverse onderdelen en kwam de muur volledig in beeld. Daar kon wel een kruis hangen. Dat werd  het oude kruis door de smid zorgvuldig bewaard op de smederijzolder.